Historia Poznania

Poznań, niegdyś pierwsze polskie biskupstwo i gród stołeczny Piastów, jest obecnie administracyjną stolicą Wielkopolski i prężnie działającym centrum kulturalnym województwa. Dzieje Poznania ukazują jednak, że miastu i jego mieszkańcom nie zawsze wiodło się tak, jak teraz.

Legenda o powstaniu Poznania wiąże się bezpośrednio z legendą o trzech braciach: Lechu, Czechu i Rusie. Lech, jak wiadomo, osiadł na terenach dzisiejszej Wielkopolski, dając początek plemieniu Polan i założył gród obronny, który nazwał Gnieznem. Czech i Rus ruszyli natomiast szukać ziem, odpowiednich dla siebie. Czech – na południe, a Rus – na wschód. Po wielu latach od tej rozłąki, Lech polował wraz ze swoją drużyną w przygnieźnieńskich borach, gdy otrzymał wiadomość o, zbliżających się do granic jego krainy, obcych wojskach. Okazało się, że były to wojska Czecha i Rusa. Wojowie już ruszali do ataku, gdy bracia rozpoznali się i, aby powstrzymać swoje drużyny, krzyknęli „poznan!”. Lech tak się cieszył, że nie doszło do bratobójczej walki, że, na pamiątkę tego wydarzenia, zbudował w tym miejscu gród i nazwał go Poznaniem.

Poznań

Pierwszy znany zapis nazwy Poznania pochodził z roku 970 i pojawił się w kronice Thietmara w formie „episcopus Posnaniensis”.

Pierwsi osadnicy pojawili się na terenach dzisiejszego Poznania około 8900 lat przed naszą erą. W IX wieku na Ostrowie Tumskim swój gród założyli Polanie. Tutaj także osiadł i prawdopodobnie także przyjął, w 966 roku, chrzest Mieszko I. W 968 roku w Poznaniu powstało pierwsze polskie biskupstwo. Stąd też wywodzi się polskie godło. Początkowo było ono używane przez książąt piastowskich. Oficjalnie piastowski orzeł stał się godłem całego państwa polskiego, decyzją Przemysła II, w 1295 roku.

Doskonałe położenie miasta na skrzyżowaniu szlaków handlowych sprzyjało jego rozwojowi. Chętnie sprowadzali się tu kupcy i rzemieślnicy z całej Polski. Nie dziwi więc, że w XIV wieku Poznań był jednym z najważniejszych ośrodków handlowych i rzemieślniczych w kraju. Rozwijała się tu także kultura i nauka.

Ten złoty okres przerwały, w połowie XVII wieku, potop szwedzki (1655-1660) i, towarzysząca mu, epidemia dżumy. Poznań został bardzo zniszczony, a liczba ludności miasta zmalała o 30-40%.

Poznań nie zdążył się jeszcze podźwignąć po ostatniej wojnie ze Szwedami, gdy w 1700 roku wybuchła nowa – wielka wojna północna. Po jej zakończeniu w 1721 roku, straty materialne miasta liczone były w milionach złotych. Zniszczone zostało 30% budynków mieszkalnych. Dzieła dopełniła, w 1736 roku, powódź, która zniszczyła kolejne 60% zabudowań.

Część swoich dochodów miasto czerpało z, należących do niego, wsi. Jednakże po XVIII-wiecznych wojnach, zarazach i klęskach, okoliczne tereny wiejskie były niemal całkowicie wyludnione i zniszczone. Sytuacja ta stanowiła bardzo dotkliwy cios dla zrujnowanego Poznania. By temu zaradzić, władze miasta zdecydowały się zasiedlić opustoszałe ziemie przybyszami zza zachodniej granicy. Wystosowano więc odezwę do państw niemieckich, która kierowała się szczególnie do mieszkańców, leżącego w południowej Frankonii, Bambergu. Rolnicy bamberscy chętnie skorzystali z zaproszenia władz Poznania, ponieważ w Bambergu uchwalony został zakaz dzielenia ziemi między dzieci, skutkiem którego była ogólna bieda. Osadnicy szybko odbudowali przekazane im wsie i stopniowo asymilowali się z Polakami, wnosząc wiele nowego do kultury i zwyczajów mieszkańców Poznania i okolicznych osad.

Po drugim rozbiorze Polski w 1793 roku Poznań został włączony do Prus i został siedzibą władz prowincji – Kamery Wojenno-Ekonomicznej Prus Południowych. Miało to fatalny wpływ na gospodarkę. Upadł, przynoszący wcześniej duże zyski, przemysł włókienniczy. Bardzo wysokie podatki zmuszały kupców do działania na granicy opłacalności. Wysokie cła oraz nierówna konkurencja z pruskimi kupcami i rzemieślnikami doprowadziły do całkowitego zdławienia eksportu. Wytwarzane tu towary i usługi nie wychodziły poza rynek lokalny.

Po zwycięstwie Napoleona nad Prusami, Poznań włączony został do Księstwa Warszawskiego. Lata 1807-1815 nie ożywiły jednak miasta. Podupadły budownictwo i przemysł. Podatki na wojsko, jakie musiał płacić Poznań, doprowadziły kasę miejską do dużego zadłużenia.

Zgodnie z ustaleniami kongresu wiedeńskiego (1815 rok), utworzono formalnie autonomiczne, podlegające władzy królów pruskich, Księstwo Poznańskie ze stolicą w Poznaniu.

Zamieszki w Poznaniu rozpoczęły się jeszcze przed wybuchem powstania listopadowego, na skutek wieści o rewolucjach we Francji i Belgii. Na wieść o wybuchu powstania w Polsce, trzystu Poznaniaków przedarło się przez granice do Królestwa Polskiego, by wesprzeć je w walce. Po powrocie byli oni represjonowani przez władze pruskie.

Kolejny zryw w Poznaniu miał miejsce 3 marca 1846 roku, ale został bardzo szybko stłumiony. Powstanie w 1848 roku również nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Widząc swoje znikome szanse na powodzenie w walce zbrojnej, mieszkańcy Poznania postanowili walczyć z zaborcą na sposób oświeceniowy, zgodnie z założeniami pracy organicznej, głównie poprzez rozwój kultury i oświaty.

I tak w 1829 roku założono Bibliotekę Raczyńskich. W 1841 roku powołano do życia (między innymi z inicjatywy znanego poznańskiego lekarza i społecznika, Karola Marcinkowskiego) Hotel Bazar, który skupiał ogólnopolską działalność polityczną, kulturalną i gospodarczą .

W 1857 roku założono tu Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, którego pierwszym prezesem został August Cieszkowski. W 1875 roku powstał Teatr Polski.

Władze pruskie przez cały XIX wiek fortyfikowały Poznań, tworząc Festung Posen, czyli Twierdzę Poznań, co uniemożliwiło rozwój terytorialny miasta.

Po zakończeniu pierwszej wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Księstwo Poznańskie nie zostało przyłączone do Rzeczypospolitej. Doprowadziło to 27 grudnia 1918 roku do zbrojnego wystąpienia mieszkańców Wielkopolski – powstania wielkopolskiego.

Powstanie zakończyło się sukcesem, który przełożył się na korzystne dla ziem Wielkopolski postanowienia traktatu wersalskiego (1919 rok).

W 1919 roku Poznań stał się stolicą województwa. Utworzono w nim uniwersytet, zwany Wszechnicą Piastowską, przemianowany w rok po założeniu na Uniwersytet Poznański (dzisiejszy Uniwersytet im. Adama Mickiewicza).

W 1921 roku zorganizowano, znane do dziś w całej Europie, Targi Poznańskie.

Druga wojna światowa zrujnowała Poznań. Ponad połowa miasta została doszczętnie zniszczona. Od razu po zakończeniu działań wojennych, mieszkańcy przystąpili do odbudowy.

W czerwcu 1956 roku w Poznaniu miały miejsce demonstracje i wystąpienia robotnicze, które zostały krwawo stłumione przez wojsko i milicję. W czasie walk zginęło, według różnych szacunków, od 57 do 70 osób cywilnych i 8 żołnierzy. Kilkaset ludzi zostało rannych.

Obecnie Poznań jest nowoczesnym, dobrze rozwijającym się miastem, w którym wciąż można jednak znaleźć ślady dalekiej, burzliwej przeszłości.